Zonnebaars
De zonnebaars (Lepomis gibbosus) is een vis uit Noord-Amerika die is uitgezet in het zoete water van de Benelux.
Beschrijving en voorkomen
De zonnebaars is een vis die tot 15 centimeter groot wordt. Aan de oostkust en het midden van de Verenigde Staten, waar de zonnebaars vandaan komt, kan deze wel 25 centimeter lang worden.
In Nederland komt de zonnebaars voor in veel kleine afgesloten, min of meer natuurlijke wateren op de hoge zandgronden, vooral in Noord-Brabant en Limburg, maar ook in Gelderland, Overijssel en Zuidoost-Friesland.
Gedrag
De jonge vissen leven in scholen, volwassen dieren zijn territoriaal. De zonnebaars is gevoelig voor vervuiling.
Vijvervis
De zonnebaars is een populaire vijvervis en kan ook in aquaria worden gehouden. Niet alleen zijn kleuren worden op prijs gesteld, in tuinvijvers eet deze vis muggenlarven, bloedzuigers en wormen die op andere vijvervissen parasiteren. Ook eet de zonnebaars eieren en broed van andere vissensoorten en amfibieën. Deze soort (en een aantal ondersoorten) is regelmatig in de vijverhandel verkrijgbaar. Zonnebaarzen kweken zeer gemakkelijk voort. Eén koppeltje kan op een jaar zorgen voor honderden nakomelingen. Om dit te voorkomen wordt aanbevolen slechts één zonnebaars in een vijver te houden. Ze kunnen vrij tam gemaakt worden, zodat ze bijvoorbeeld stukjes regenworm uit de hand komen halen.
Zonnebaars als exoot in de Benelux
Als exoot komt de zonnebaars al zo'n 100 jaar voor in de Benelux. De laatste decennia is de soort echter sterk in opmars. Vermoed wordt, dat dat komt doordat vijverliefhebbers hun nakweek soms vrijlaten in de natuur om er zogenaamd 'diervriendelijk' van af te komen. Het uitzetten van vissen (en exotische dieren in het algemeen) in de natuur vereist een vergunning en is anders verboden (uitzetten in de tuinvijver mag wel). Eenmaal uitgezet in de vrije natuur zijn zonnebaarzen moeilijk te verwijderen, en de controle op het uitzetten is praktisch onmogelijk.
RAVON stelt dat de zonnebaars in geïsoleerde, natuurlijke vennen en kleine wateren een directe bedreiging vormt voor de inheemse fauna van de Lage Landen. Amfibiesoorten als de heikikker en de kamsalamander en zeldzame soorten libellen als de venwitsnuitlibel, tengere pantserjuffer en de koraaljuffer lopen gevaar te verdwijnen omdat hun larven en eieren door zonnebaarzen worden opgegeten. De aldus bedreigde soorten zijn vaak soorten waarvoor het Nederlandse ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie speciale beschermingsplannen heeft opgesteld. De zonnebaars staat op de lijst van in Nederland schadelijke exoten van de werkgroep exoten.
Overigens is het uitzetten van zonnebaarzen daarom ook een effectieve manier om overlast door insecten als muggen terug te dringen. Een andere vis die hiervoor kan worden gebruikt is de Amerikaanse hondsvis (in vies of zuur water). Deze exoten zijn effectieve insectenbestrijders doordat ze muggenlarven eten en zich zeer snel voortplanten.
Ongeldige synoniemen
Van deze vissoort zijn de volgende synoniemen bekend:
- Eupomotis - (aureus (Walbaum, 1792))
- Perca gibbosa - (Linnaeus, 1758)
- Pomotis gibbosus - (Linnaeus, 1758)
- Pomotis ravenellii - (Valenciennes in Cuvier and Valenciennes, 1831)
- Pomotis vulgaris - (Cuvier, 1829)
- Sparus aureus - (Walbaum, 1792)
Naam in andere talen
- Duits: (Gemeiner) Sonnenbarsch
- Engels: pumpkinseed, sunfish, perch, sun perch
- Frans: perche-soleil, crapet-soleil
