Rode Lijst van de IUCN: verschil tussen versies

Uit Hengelsportnet
Naar navigatie springenNaar zoeken springen
(Nieuwe pagina aangemaakt met ' De Rode Lijst van de IUCN, opgesteld in 1963, is 's werelds grootste lijst van statusbeoordelingen met betrekking tot de instandhouding...')
 
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 1: Regel 1:


De [[Rode_Lijst_van_de_IUCN|Rode Lijst van de IUCN]], opgesteld in 1963, is 's werelds grootste lijst van statusbeoordelingen met betrekking tot de instandhouding van planten-, diersoorten en schimmels. De lijst wordt onderhouden door de [[IUCN|IUCN]] en jaarlijks opnieuw geëvalueerd.
De [[Rode Lijst van de IUCN]], opgesteld in 1963, is 's werelds grootste lijst van statusbeoordelingen met betrekking tot de instandhouding van planten-, diersoorten en schimmels. De lijst wordt onderhouden door de [[IUCN|IUCN]] en jaarlijks opnieuw geëvalueerd.


== <span class="mw-headline" id="Internationaal_van_opzet">Internationaal van opzet</span> ==
== <span class="mw-headline" id="Internationaal_van_opzet">Internationaal van opzet</span> ==


De lijst is opgesteld aan de hand van exact geformuleerde criteria waarmee de kans op uitsterven van duizenden soorten en ondersoorten kan worden bepaald. Deze criteria zijn van toepassing op alle soorten overal ter wereld. Het gaat dan ook werkelijk om de kans op uitsterven op wereldschaal. De [[Rode_Lijst_van_de_IUCN|Rode Lijst van de IUCN]] moet daarom niet verward worden met de nationale of regionale rode lijsten. Die gaan namelijk over de kans (bedreiging) op uitsterven op regionale schaal. Zo staan de [[hazelmuis|hazelmuis]] en de [[ortolaan|ortolaan]] (een zangvogel) in Nederland en Vlaanderen als bedreigd of uitgestorven op de rode lijst, maar zij worden op wereldschaal niet bedreigd met uitsterven en staan daarom dus als ''niet bedreigd'' (''veilig'', LC) op de [[Rode_Lijst_van_de_IUCN|Rode Lijst van de IUCN]]. Alle vogelsoorten die als ernstig bedreigd op de Nederlandse rode lijst staan, hebben de status veilig op de [[IUCN-lijst|IUCN-lijst]].
De lijst is opgesteld aan de hand van exact geformuleerde criteria waarmee de kans op uitsterven van duizenden soorten en ondersoorten kan worden bepaald. Deze criteria zijn van toepassing op alle soorten overal ter wereld. Het gaat dan ook werkelijk om de kans op uitsterven op wereldschaal. De [[Rode Lijst van de IUCN]] moet daarom niet verward worden met de nationale of regionale rode lijsten. Die gaan namelijk over de kans (bedreiging) op uitsterven op regionale schaal. Zo staan de [[Hazelmuis|hazelmuis]] en de [[Ortolaan|ortolaan]] (een zangvogel) in Nederland en Vlaanderen als bedreigd of uitgestorven op de rode lijst, maar zij worden op wereldschaal niet bedreigd met uitsterven en staan daarom dus als ''niet bedreigd'' (''veilig'', LC) op de [[Rode Lijst van de IUCN]]. Alle vogelsoorten die als ernstig bedreigd op de Nederlandse rode lijst staan, hebben de status veilig op de [[IUCN-lijst|IUCN-lijst]].


== <span class="mw-headline" id="Criteria">Criteria</span> ==
== <span class="mw-headline" id="Criteria">Criteria</span> ==
Regel 17: Regel 17:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+ Tabel 1. Categorieën van de [[Rode_Lijst_van_de_IUCN|Rode Lijst van de IUCN]]
|+ Tabel 1. Categorieën van de [[Rode Lijst van de IUCN]]
|-
|-
! colspan="2" | Code
! colspan="2" | Code
Regel 23: Regel 23:
! Nederlands
! Nederlands
|-
|-
| style="border-right-width:0;  padding-right:15px" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/EX_IUCN_3_1.svg/30px-EX_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0;  padding-right:15px" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''EX'''
| style="border-left-width:0" | '''EX'''
| ''Extinct''
| ''Extinct''
| Uitgestorven
| Uitgestorven
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/EW_IUCN_3_1.svg/30px-EW_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''EW'''
| style="border-left-width:0" | '''EW'''
| ''Extinct in the Wild''
| ''Extinct in the Wild''
| Uitgestorven in het wild
| Uitgestorven in het wild
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/CR_IUCN_3_1.svg/30px-CR_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''CR'''
| style="border-left-width:0" | '''CR'''
| ''Critically Endangered''
| ''Critically Endangered''
| Ernstig bedreigd (kritiek)
| Ernstig bedreigd (kritiek)
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/EN_IUCN_3_1.svg/30px-EN_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''EN'''
| style="border-left-width:0" | '''EN'''
| ''Endangered''
| ''Endangered''
| Bedreigd
| Bedreigd
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/VU_IUCN_3_1.svg/30px-VU_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''VU'''
| style="border-left-width:0" | '''VU'''
| ''Vulnerable''
| ''Vulnerable''
| Kwetsbaar
| Kwetsbaar
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/NT_IUCN_3_1.svg/30px-NT_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''NT''', vroeger LR/nt
| style="border-left-width:0" | '''NT''', vroeger LR/nt
| ''Near Threatened''
| ''Near Threatened''
| Gevoelig
| Gevoelig
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Cd_IUCN_2_3.svg/30px-Cd_IUCN_2_3.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''CD''', vroeger LR/cd
| style="border-left-width:0" | '''CD''', vroeger LR/cd
| ''Conservation Dependent''
| ''Conservation Dependent''
| Van bescherming afhankelijk,<br/> <small>komt alleen nog voor bij soorten die voor 2001 in deze categorie zijn ingedeeld en niet opnieuw zijn beoordeeld</small>
| Van bescherming afhankelijk,<br/> <small>komt alleen nog voor bij soorten die voor 2001 in deze categorie zijn ingedeeld en niet opnieuw zijn beoordeeld</small>
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/LC_IUCN_3_1.svg/30px-LC_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''LC''', vroeger LR/lc
| style="border-left-width:0" | '''LC''', vroeger LR/lc
| ''Least Concern''
| ''Least Concern''
| Niet bedreigd (veilig)
| Niet bedreigd (veilig)
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/DD_IUCN_3_1.svg/30px-DD_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''DD'''
| style="border-left-width:0" | '''DD'''
| ''Data Deficient''
| ''Data Deficient''
| Onzeker
| Onzeker
|-
|-
| style="border-right-width:0" | <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/NE_IUCN_3_1.svg/30px-NE_IUCN_3_1.svg.png</span>
| style="border-right-width:0" | &nbsp;
| style="border-left-width:0" | '''NE'''
| style="border-left-width:0" | '''NE'''
| ''Not Evaluated''
| ''Not Evaluated''
Regel 77: Regel 77:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+ Tabel 2. Alle aantallen gewervelde dieren die in 2014 op de [[Rode_Lijst_van_de_IUCN|Rode Lijst van de IUCN]] stonden naar categorie
|+ Tabel 2. Alle aantallen gewervelde dieren die in 2014 op de [[Rode Lijst van de IUCN]] stonden naar categorie
|-
|-
! -
! -
! Schatting aantal<br/> soorten
! Schatting aantal<br/> soorten
! Percentage<br/> soorten beschouwd
! Percentage<br/> soorten beschouwd
! <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/EX_IUCN_3_1.svg/30px-EX_IUCN_3_1.svg.png</span><br/> Uitgestorven
! <br/> Uitgestorven
! <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/EW_IUCN_3_1.svg/30px-EW_IUCN_3_1.svg.png</span><br/> Uitgestorven<br/> in het wild
! <br/> Uitgestorven<br/> in het wild
! <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/CR_IUCN_3_1.svg/30px-CR_IUCN_3_1.svg.png</span><br/> Ernstig bedreigd<br/> "kritiek"
! <br/> Ernstig bedreigd<br/> "kritiek"
! <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/EN_IUCN_3_1.svg/30px-EN_IUCN_3_1.svg.png</span><br/> Bedreigd
! <br/> Bedreigd
! <span class="image">https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/VU_IUCN_3_1.svg/30px-VU_IUCN_3_1.svg.png</span><br/> Kwetsbaar
! <br/> Kwetsbaar
|-
|-
| Zoogdieren
| Zoogdieren
Regel 134: Regel 134:
|}
|}


Daarnaast ruim 2900 soorten [[ongewervelde_dieren|ongewervelde dieren]], 8700 soorten planten en 18000 soorten [[korstmossen|korstmossen]], [[paddenstoelen|paddenstoelen]] en [[algen|algen]] met een vermelding op de rode lijst.
Daarnaast ruim 2900 soorten [[Ongewervelde_dieren|ongewervelde dieren]], 8700 soorten planten en 18000 soorten [[Korstmossen|korstmossen]], [[Paddenstoelen|paddenstoelen]] en [[Algen|algen]] met een vermelding op de rode lijst.


Zoals uit Tabel 2 blijkt zijn de <span class="mw-redirect">zoogdieren</span> en de vogels het best onderzocht. De [[reuzenpanda|reuzenpanda]] is waarschijnlijk de bekendste bedreigde diersoort van de wereld (in 2016 niet meer als bedreigd maar als kwetsbaar op de rode lijst). Minder bekend is dat de naaste verwanten van de mens ([[Homo_sapiens|''Homo sapiens'']]), de <span class="mw-redirect">mensapen</span> bijna allemaal op de rode lijst een status als bedreigde soort hebben. Een van de bekendste bedreigde [[vogelsoorten|vogelsoorten]] is de [[Californische_condor|Californische condor]].
Zoals uit Tabel 2 blijkt zijn de <span class="mw-redirect">zoogdieren</span> en de vogels het best onderzocht. De [[Reuzenpanda|reuzenpanda]] is waarschijnlijk de bekendste bedreigde diersoort van de wereld (in 2016 niet meer als bedreigd maar als kwetsbaar op de rode lijst). Minder bekend is dat de naaste verwanten van de mens ([[Homo_sapiens|''Homo sapiens'']]), de <span class="mw-redirect">mensapen</span> bijna allemaal op de rode lijst een status als bedreigde soort hebben. Een van de bekendste bedreigde [[Vogelsoorten|vogelsoorten]] is de [[Californische_condor|Californische condor]].


== <span class="mw-headline" id="Zie_ook">Zie ook</span> ==
== <span class="mw-headline" id="Zie_ook">Zie ook</span> ==

Huidige versie van 11 jun 2018 om 17:54

De Rode Lijst van de IUCN, opgesteld in 1963, is 's werelds grootste lijst van statusbeoordelingen met betrekking tot de instandhouding van planten-, diersoorten en schimmels. De lijst wordt onderhouden door de IUCN en jaarlijks opnieuw geëvalueerd.

Internationaal van opzet

De lijst is opgesteld aan de hand van exact geformuleerde criteria waarmee de kans op uitsterven van duizenden soorten en ondersoorten kan worden bepaald. Deze criteria zijn van toepassing op alle soorten overal ter wereld. Het gaat dan ook werkelijk om de kans op uitsterven op wereldschaal. De Rode Lijst van de IUCN moet daarom niet verward worden met de nationale of regionale rode lijsten. Die gaan namelijk over de kans (bedreiging) op uitsterven op regionale schaal. Zo staan de hazelmuis en de ortolaan (een zangvogel) in Nederland en Vlaanderen als bedreigd of uitgestorven op de rode lijst, maar zij worden op wereldschaal niet bedreigd met uitsterven en staan daarom dus als niet bedreigd (veilig, LC) op de Rode Lijst van de IUCN. Alle vogelsoorten die als ernstig bedreigd op de Nederlandse rode lijst staan, hebben de status veilig op de IUCN-lijst.

Criteria

De rode lijst is op een sterk wetenschappelijke basis gestoeld en is wereldwijd bekend als het meest gezaghebbende naslagwerk met betrekking tot de status van de biodiversiteit.

Het doel van de rode lijst is om het grote publiek bewust te maken van het belang van deze kwesties, maar ook om te bereiken dat de internationale gemeenschap tracht deze soorten van de ondergang te redden.

Soorten worden sinds 2001 onderverdeeld in negen groepen op basis van criteria zoals de snelheid waarmee ze in aantal afnemen, grootte van de populaties, verspreiding over de wereld, en een graad van populatie- en verspreidingsverdeling. De lijst wordt sinds 2002 jaarlijks herzien. Soms blijkt dat organismen minder kwetsbaar zijn dan gedacht, meestal blijkt, zoals bij ontbossing dat organismen er na jaren nog slechter aan toe zijn. Na onderzoek wordt in deze gevallen de lijst aangepast.

De volgende categorieën worden onderscheiden:

Tabel 1. Categorieën van de Rode Lijst van de IUCN
Code Engels Nederlands
  EX Extinct Uitgestorven
  EW Extinct in the Wild Uitgestorven in het wild
  CR Critically Endangered Ernstig bedreigd (kritiek)
  EN Endangered Bedreigd
  VU Vulnerable Kwetsbaar
  NT, vroeger LR/nt Near Threatened Gevoelig
  CD, vroeger LR/cd Conservation Dependent Van bescherming afhankelijk,
komt alleen nog voor bij soorten die voor 2001 in deze categorie zijn ingedeeld en niet opnieuw zijn beoordeeld
  LC, vroeger LR/lc Least Concern Niet bedreigd (veilig)
  DD Data Deficient Onzeker
  NE Not Evaluated Niet geëvalueerd

Onder bedreigde diersoorten worden de soorten verstaan die vallen onder de categorieën CR (ernstig bedreigd), EN (bedreigd) of VU (kwetsbaar).

Tabel 2. Alle aantallen gewervelde dieren die in 2014 op de Rode Lijst van de IUCN stonden naar categorie
- Schatting aantal
soorten 		Percentage
soorten beschouwd
Uitgestorven
Uitgestorven
in het wild
Ernstig bedreigd
"kritiek"
Bedreigd
Kwetsbaar
Zoogdieren 5.513 100% 77 2 213 477 509
Vogels 10.425 100% 140 5 213 419 741
Reptielen 10.038 44% 21 1 174 356 397
Amfibieën 7.302 88% 34 2 518 789 650
Vissen 32.900 38% 65 6 440 587 1197

Daarnaast ruim 2900 soorten ongewervelde dieren, 8700 soorten planten en 18000 soorten korstmossen, paddenstoelen en algen met een vermelding op de rode lijst.

Zoals uit Tabel 2 blijkt zijn de zoogdieren en de vogels het best onderzocht. De reuzenpanda is waarschijnlijk de bekendste bedreigde diersoort van de wereld (in 2016 niet meer als bedreigd maar als kwetsbaar op de rode lijst). Minder bekend is dat de naaste verwanten van de mens (Homo sapiens), de mensapen bijna allemaal op de rode lijst een status als bedreigde soort hebben. Een van de bekendste bedreigde vogelsoorten is de Californische condor.

Zie ook

Overgenomen van "https://hengelsportnet.nl/index.php?title=Rode_Lijst_van_de_IUCN&oldid=430"